ደስታ መብራቱ

በፒ ዲ ኤፍ ለማንበብ እዚህ ይጫኑ

_
በዚህ ድረ ገጽ ላይ መጣጥፍ ለማውጣት ከፈለጉ ጽሁፍዎትን በሚከተለው አድራሻ በኢሜይል ይላኩልን info@borkena.com  
የቴሌግራም ቻናላችን ፡ t.me/borkena 
ትዊተር ፡ @zborkena
ፌስቡክ ፡ Borkena
የቦርከና ቻናልን ስብስክራይብ ለማድረግ እዚህ ይጫኑ

ቦርከና

ብልጽግና መራሹ የኢትዮጵያ መንግስት ፋኖን ትጥቅ ለማስፈታት በሚል በአማራ ክልል በከፈተው መጠነ ሰፊ ጦርነት ሳቢያ በመቶዎች የሚቆጠሩ ንጹሃን ዜጎች በግፍ እንደተገደሉ በርካታ መንግስታዊ ያልሆኑ የሃገር ውስጥ ሚዲያዎች የዘገቡበት ጉዳይ ነው፡፡

ትላንት የኢትዮጵያ ሰብአዊ መብቶች ኮሚሽን (ኢሰመኮ) ትላንት ያወጣው መግለጫም በአመዛኙ በተለይ በነሃሴ ወር የተፈጸሙትን ሰብዓዊ መብት ጥሰቶች የሚያረጋግጥ ነው፡፡

የመግለጫው ከታች እንደሚከተለው ቀርቧል : –

“አማራ ክልል:- ከትጥቅ ግጭት ጋር በተያያዘ አሳሳቢነታቸው የቀጠለ የሰብአዊ መብቶች ጥሰቶች

የኢትዮጵያ ሰብአዊ መብቶች ኮሚሽን (ኢሰመኮ) ከሚያዝያ ወር 2015 ዓ.ም. ጀምሮ በአማራ ክልል የሚታየው የጸጥታ ችግር በተለይ ከነሐሴ ወር 2015 ዓ.ም. ወዲህ ተስፋፍቶ ወደ ትጥቅ ግጭት ማምራቱን ተከትሎ፣ አጠቃላይ የሰብአዊ መብቶች ሁኔታዎችን በቅርበት መከታተሉን ቀጥሏል፡፡

ግጭቱና የመንግሥት ጸጥታ ኃይሎች እርምጃዎች የሰብአዊ መብቶች ሁኔታ ላይ በተለይም በሲቪል ሰዎች ላይ እያደረሰ ያለውንና ሊያደርስ የሚችለውን ጉዳት አስመልክቶ በነሐሴ 8 ቀን 2015 ዓ.ም. ባወጣው መግለጫ፤ ለግጭቱ ሰላማዊ መፍትሔ ማፈላለግን ጨምሮ በሲቪል ሰዎች ላይ የሚደርሱ ጉዳቶችን ለመከላከል አፋጣኝ እርምጃ እንዲወሰድ ማሳሰቡ የሚታወስ ነው። በተጨማሪም ከሐምሌ 28 ቀን 2015 ዓ.ም. ጀምሮ ሥራ ላይ የዋለው የአስቸኳይ ጊዜ አዋጅ በሰብአዊ መብቶች ላይ ያለውን ተጽእኖ በመከታተል የአስቸኳይ ጊዜ አዋጅ ጠቅላይ መምሪያ ዕዝ እና የአዋጁ መርማሪ ቦርድን ጨምሮ የሚመለከታቸውን የመንግሥትና የጸጥታ አካላትን በማነጋገርና ምክረ ሐሳቦች በመስጠት በቅርበት ክትትል በማድረግ ላይ ይገኛል።

ኮሚሽኑ ይህን መግለጫ ይፋ እስከአደረገበት ጊዜ ድረስ ባደረገው ክትትል መሠረት፤ በሲቪል ሰዎች ላይ የሚደርሱ ጉዳቶች፣ ከሕግ/ፍርድ ውጭ የተፈጸሙ ግድያዎች እና የዘፈቀደ እስር እጅግ አሳሳቢ ሆነው ከተለዩ ጉዳዮች መካከል ናቸው፡፡

በተለይም በአማራ ክልል ኮሚሽኑ ከነዋሪዎች፣ ከተጎጂዎች፣ ከተጎጂ ቤተሰቦችና ከዐይን ምስክሮች ባሰባሰባቸው መረጃዎች መሠረት የትጥቅ ግጭቱ ወደ ክልሉ ልዩ ልዩ ወረዳዎች መስፋፋቱን ተረድቷል፤ በነዋሪዎች ላይ የሚያደርሰው ጉዳትም ተባብሶ ቀጥሏል። ለምሳሌ ከነሐሴ 19 እስከ ነሐሴ 30 ቀን 2015 ዓ.ም. ድረስ በተለይም በምሥራቅ ጎጃም ዞን ደብረማርቆስ ከተማ፣ በሰሜን ጎጃም ዞን አዴትና መራዊ፣ በደቡብ ጎንደር ዞን ደብረታቦር፣ በማእከላዊ ጎንደር ዞን ደልጊ፣ በሰሜን ሸዋ ዞን ማጀቴ፣ ሸዋ ሮቢት እና አንጾኪያ ከተሞች እና በአካባቢዎቻቸው በሚገኙ አንዳንድ የገጠር ቀበሌዎች በግጭቱ ዐውድ በርካታ ሲቪል ሰዎች መሞታቸውን፣ ለአካል ጉዳት መዳረጋቸውን እና የንብረት ውድመት እንደደረሰባቸው ለመረዳት ተችሏል። በተኩስ ልውውጦች ወይም በከባድ መሣሪያ ተኩስ ከሚሞቱ ሰዎች መካከል በመንገድና በእርሻ ሥራ ላይ እንዲሁም በቤታቸው ውስጥ የነበሩ ሰዎች ጭምር የሚገኙ መሆኑን ቤተሰቦች እና የዐይን ምስክሮች ያስረዳሉ።

በዚሁ የግጭቱ ዐውድ በተለያዩ የክልሉ አካባቢዎች በመንግሥት የጸጥታ አካላት ከሕግ/ፍርድ ውጭ የተፈጸሙ ግድያዎች (extrajudicial killings) እጅግ አሳሳቢ ነው። ለምሳሌ ከሐምሌ 24 እስከ ጳጉሜን 4 ቀን 2015 ዓ.ም. ድረስ በተለይም በአዴት፣ ደብረማረቆስ፣ በደብረ ታቦር፣ ጅጋ፣ ለሚ፣ ማጀቴ፣ መራዊ፣ መርጦ ለማርያምና ሸዋ ሮቢት ከተሞች ተስፋፍተው በተፈጸሙ ከሕግ/ፍርድ ውጪ የሆኑ ግድያዎች ሰለባ ከሆኑ ሰዎች መካከል ቤት ለቤት በተደረገ ፍተሻ የተያዙ ሰዎች፣ በግጭቱ ወቅት መንገድ ላይ የተገኙ እና ያልታጠቁ ሰዎች፣ “የጦር መሣሪያ ደብቃችኋል አምጡ” በሚል የተያዙ ሰዎች፣ የሰዓት እላፊ ገደቦችን ተላልፈው የተገኙ ሲቪል ሰዎችና በቁጥጥር ስር የዋሉ የታጣቂው ቡድን (በተለምዶ ፋኖ በመባል የሚታወቀው) አባላት የሚገኙበት ሲሆን፤ በኮሚሽኑ እና በአስቸኳይ ጊዜ መርማሪ ቦርዱ አማካኝነት የተሟላ ምርመራ ሊደረግበት የሚያስፈልግ ነው፡፡

ከዚህ በተጨማሪም የአስቸኳይ ጊዜ መምሪያ ኮማንድ ፖስት በይፋ ካሳወቃቸው እስሮችና ቦታዎች ውጪ በተለይ በአማራ ክልል፣ በኦሮሚያ ክልል እና በአዲስ አበባ ከተማ ውስጥ በመንግሥት የጸጥታ ኃይሎች በአስቸኳይ ጊዜ ዐውዱ የተስፋፋና የዘፈቀደ እስር የተፈጸመ ሲሆን፣ ለምሳሌ በአማራ ክልል በባሕር ዳር፣ ደብረ ታቦር፣ ደብረ ማርቆስ፣ ፍኖተ ሰላም፣ ጎንደር፣ ላሊበላ፣ መካነሰላም፣ ቆቦ እና ሸዋ ሮቢት ከተሞች፤ በኦሮሚያ ክልል በተለይ በሸገር ከተማ እና በአዲስ አበባ ከተማ የተፈጸሙ የዘፈቀደ እስሮች ይገኙበታል፡፡ ከእነዚህ ታሳሪዎች ውስጥ በደቡብ ክልል ፖሊስ ማሰልጠኛ ኮሌጅ ግቢ (በተለምዶ አቦስቶ በመባል የሚታወቀው ቦታ) የነበሩ ታሳሪዎችን ጨምሮ ከተለያየ ጊዜ መጠን በኋላ የተለቀቁ መኖራቸውን ማወቅ የተቻለ ቢሆንም፤ በአንጻሩ ገና ቁጥራቸው በትክክል ያልታወቀ ሰዎች ይህ መግለጫ እስከወጣበት ጊዜ ድረስ በእስር ላይ ይገኛሉ። በመንግሥት የጸጥታ አካላት የሚታሰሩ ሰዎች በአብዛኛው “ለታጣቂ ቡድኑ ድጋፍ ታደርጋላችሁ” እና/ወይም “የጦር መሣሪያ ደብቃችኋል” በሚል ምክንያት ነው፡፡

በኦሮሚያ ክልል ሸገር ከተማ ገላን ክፍለ ከተማ ውስጥ ሲዳ አዋሽ ወረዳ ተብሎ በሚጠራው አካባቢ የሚገኘው ጊዜያዊ ማቆያ ማእከልን በተመለከተ በዚህ ማእከል ውስጥ ተይዘው የነበሩ ከአስቸኳይ ጊዜ አዋጁ በፊትና በኋላም ከተለያዩ ክልሎች የመጡ ሕፃናትና ሴቶችን ጨምሮ በርካታ ውሏቸውን ጎዳና ላይ ያደረጉ ነዋሪዎች ከጎዳና ላይ ተነስተው እንዲቆዩ የሚደረግበት ቦታ መሆኑን፣ በቅርቡ ወደ ማእከሉ ከተወሰዱት ውስጥ 29 ሰዎች በመታወቂያ ካርዳቸው ተለይተው እንዲለቀቁ መደረጉን፣ የተወሰኑት ደግሞ በመልሶ ማቋቋም ፕሮግራም ወደየመጡበት አካባቢዎች እንዲመለሱ የተደረገ መሆኑን፣ በጣቢያው ውስጥ ተከስቶ የነበረው ተላላፊ በሽታ በቁጥጥር ስር የዋለ መሆኑን ኮሚሽኑ በክትትሉ ተመልክቷል። እንዲሁም የጎዳና ላይ ተዳዳሪዎችን በተለይም ሕፃናትን በተመለከተ በችግሩ ዘላቂ መፍትሔ ላይ ከዚህ በፊትም ኮሚሽኑ ያቀረባቸውን ምክረ ሐሳቦች አፈጻጸም ክትትሉን ይቀጥላል፡፡

በኮማንድ ፖስቱ ትእዛዝ በእስር ላይ መሆናቸው ከሚታወቁት ሰዎችና ቦታዎች ውስጥ ኮሚሽኑ በአዋሽ አርባ የሀገር መከላከያ ሚኒስቴር የምዕራብ ዕዝ ወታደራዊ ማሰልጠኛ ካምፕ ውስጥ ተይዘው የሚገኙትን ታሳሪዎች ነሐሴ 26 ቀን 2015 ዓ.ም. መጎብኘቱና ማሳወቁ የሚታወስ ሲሆን፤ በሌሎቹም ቦታዎች ተመሳሳይ ክትትል ያደርጋል።

ስለሆነም ኢሰመኮ ከዚህ በፊትም ባቀረበው ጥሪ እንደገለጸው ግጭቱን በዘላቂነት ለመፍታት ላሉት ሰላማዊ አማራጮች በሙሉ ቅድሚያ መስጠትን ጨምሮ፤

1. በየትኛውም ወገን የሚወሰዱ እርምጃዎች ሲቪል ሰዎችን ወይም የመሠረተ ልማቶችን ዒላማ ከማድረግ ሙሉ በሙሉ እንዲቆጠቡ፣ የማኅበራዊ እና ኢኮኖሚያዊ እንቅስቃሴ እንዳይቋረጥ መከላከል ጨምሮ ለሲቪል ሰዎች ተገቢው ጥበቃ እንዲደረግ፤ በማናቸውም ሁኔታ ሊገደቡ የማይችሉ መብቶችን በተለይም በሕይወት የመኖር መብት እና ከኢ-ሰብአዊ አያያዝ የመጠበቅ መብት እንዲከበሩ፣

2. በሲቨል ሰዎች ላይ ግድያ በፈጸሙና በዘፈቀደ እስራት ላይ በተሳተፉ አካላት ላይ አስፈላጊው ምርመራ ተደርጎ ተጠያቂነት እንዲረጋገጥ፣

3. ከአስቸኳይ ጊዜ ጠቅላይ መምሪያ ዕዙ ትእዛዝ ውጪ የታሰሩ ሰዎችን በሚመለከት ጉዳዩ በመደበኛው የወንጀል ፍትሕ አስተዳደር መከናወኑ እንዲረጋገጥ፤ በአስቸኳይ ጊዜ አዋጁ መሠረት የታሰሩ ሰዎችም የተጠረጠሩበት ወንጀል ምርመራ በአስቸኳይ በማጠናቀቅ ፍትሕ የማግኘት መብታቸው እንዲረጋገጥ፣

4. የአስቸኳይ ጊዜ አዋጁን ለመተግበር የሚወሰዱ እርምጃዎች በሙሉ በተለይም እስራትና የሰዓት እላፊ ገደብ ማስፈጸም በአስፈላጊነት፣ ተመጣጣኝነት፣ ከአድልዎ ነጻ የመሆን እና ሕጋዊነት መሠረታዊ መርሖች እንዲመሩ እንዲደረግ ያሳስባል፡፡”

_
በዚህ ድረ ገጽ ላይ መጣጥፍ ለማውጣት ከፈለጉ ጽሁፍዎትን በሚከተለው አድራሻ በኢሜይል ይላኩልን info@borkena.com  
የቴሌግራም ቻናላችን ፡ t.me/borkena 
ትዊተር ፡ @zborkena
ፌስቡክ ፡ Borkena
የቦርከና ቻናልን ስብስክራይብ ለማድረግ እዚህ ይጫኑ

1። የሸኔ እና የብልጽግና የአምስት ዓመታት ጉዞ፤  ለፋኖ መነሳት ገፊ ምክንያት 

በእያደር ባሰ ( ከታዘብኩት) 

ሀ፡ መንግስትነት ምንድን ነው? ሽፍታስነትስ ወይም ነጻ አውጪነት? 

በሌላው ዓለም መንግስት የህዝብ ሰላምን ሊጠብቅ፤ ሊያስጠብቅ በህዝብ አደራ የሚቀበል ሀይል ነው፡፡ መንግስት የማህበረሰብ ጉልበት እና አሌንታ ነው፡፡ በግለሰብ ደረጃ ሊሟላ የማይችሉ ፍላጎቶች ( የሰላም እና የደንነትን የጨምራል) በመንግስት ጉልብት መሟላት አለባቸው፡፡ ሰላም የማስከበር ጉዳይ ወይም የፖሊስነት ጉዳይ መንግስት ከሚያስፈልግበት ዋነኛ ምክንያቶች ግንባር ቀደም ነው፡፡ የሆነው ሆኖ በአሁኒቱ ኢትዮጵያ የሰላም ጉዳይ ከመንግስት ሀላፊንተ አንጻር እጅግ አሳሳቢ ነው፡፡ ባንድ በኩል የለየለት ጦርነት ከትህነግ ጋር  ተደርጎ በሰላም ደርድር ትቋጨ ተብሎ ሳይረጋ ኡሁን ደግሞ ከፋኖ ጋር ግብግብ ተይዧል፡፡ በሌላ  በኩል በኦሮሚያ ‘ሸኔ’ በሚል የዳቦ ስም የሚጠራ ‘የጠራ የፖለቲካ ግብ የሌላው’ ቡድን መጠነ ሰፊ የግደያ እና የዘረፋ ዘመቻ ላይ ነው፡፡ ዘመቻው በዋነኝነት አማራ በማለት የሚጠሩት፤  ተዋልዶ እና ተቀላቅሎ በሚኖረው ግለሰብ እና ማህበረሰብ ላይ ነው፡፡ ዝምድና የማይገባው ከሀዲ ሰቆቃውን ይመራል እንዲሁም የፖለቲካ ግብ ሊሰጠው ይማስናል፡፡ 

ይህ የፕለቲካ እና የዘረፋ ቡድን መንግስታዊ ሥሥ ልብ እንዲሁም የጥቅም ሸርክና አግዞት እንደፈለገ ይናኛል፡፡ በአንድ በኩል በመንግስት ውስጥ ያሉ ቆራጦች እና የህዝብ አደራ እና ውክልና ሸክም የሚግባቸው የሚያረጉትን ትግል መና በማስቀረት ብሎም የሚላኩ የጸጥታ አካላትን የጭዳ በግ በማስደርግ በመንግስት የሚያሴሩብትን የመንግስት አካላትን መሪ ተብዬዎቹ መለየት አልቻሉም ወይም አልፈለጉም፡፡ ውጤቱ ኦሮሚያ ውስጥ ታማኝ የህዝብ አገልጋዮችን ተስፋ እያስቆሪጠ ነው፡፡ ወይም  ተስፋ ቆርጠዋል፡፡ በሎም የአማራ ከልል ፋኖ መንግስትን እንዲታግል በር ከፍቷል በሎም ዋና  ገፊ ምክያት ሆኗል፤ ትግሉም ተጀምሯል፡፡

ሆኖም የግድያ እና የዘረፋ ተጠቂዎች በዋነኝነት አማራ ይባሉ እንጂ ሁሉም ጥረው ግረው ትንሽ ጥሪት ያላቸው ፣የሚሰሩ እጆች እና የሚያስቡ አዕምሮ ባለቤቶች ናቸው፡፡ በዘራፊዎች ኦሮሞ የሚባሉትም ጭምር ጥቃቱ አይቅርላቸውም፡፡ ንብረት ካለው ኦሮሞም ቢሆን፤ በነሱ መስፍርት ማለቴ ነው አያምልጥም፡፡ ማምለጥ የሚችለው በመፈርጠጥ ነው፡፡ አሸዋ ሜዳ የተከማቸው ማህበረሰብ ከወለጋ እና ም/ ሸዋ የተሰደደ ነው፡፡ ቀማኛውም ወደ ሸገር ይሸሻል፤ ከተማዋ መደበቂያ ዋሻ ሆናለች፡፡ የመጨረሻው የጦር ሜዳ እንደምትሆን ግን እሙን፡፡ የጀመረም ይመሰላል፡፡ 

ለ፡ ታዲያ መንግስት ምን ያርግ ወይም ምን ሊያረግ ይችላል? 

1ለ፡ መንግስት እንደ ተጠቂ?

 መንግስት እንደ ተጠቂ ሲተውን እንደማየት የሚያም ነገር የለም፡፡ መንግስት ወይ ስራውን መስራት ወይም አልችልም ብሎ ካቢኔውን አፍርሶ መሰናበት አለበት፡፡ እንደ ተጠቂ እና ምን ላርግ? በሎ ሲብስም በዜጎች ዳተኝነት ላይ ማሳበብ መንግስታው ሀላፊነትን መሸሽ ወይም ድርብ እና የሚጋጩ ግብ ይዞ መዳከርን የሚያመልክት ነው፡፡ በሌላ ጎኑ ደግሞ ጀገና ሆኖ ለመታየትበአማራ ክልል ሲዳክር ይታያል፡፡

2ለ፡ ኦሮሚያ?

ኦሮሚያ የሚሰሩ እጆች እና የሚወጥን ልቦና የሚኮላሽብት ምድር ሆናልች፡፡ ባለንብረት ሁሉ ከተሰደደ ወይም ከተገደል የቀረው ማህብረስብ እጣፈንታው ምን ሊሆን ይችላል? ጥቃቅን ነጋዴዎች፣ መምህራን፣ ገበሬዎች፣ የመንግስት ሰራተኛ ሳይቀሩ እየታፈኑ ገንዘብ በመቶ ሺዎች ይጠየቃል፤ ከተከፈለ በኋል መርዶ ወይም ፈጣሪ ከረዳ በዱላ የላቆጦ እና ቅስሙ የተሰበረ ግለሰብ ይመላሳል፡፡ በአንዳንድ አከባቢ ደሞ መሉ ወረራ ይካሄድና ጅምላ ግድያ ይፈጸማል፤ ቀሪው ማህበረሰብ ስደት ይሆናል፡፡ 

3ለ፡ የኦሮሚያ መንግስት ምርጫ?

በገዳይ አስገዳይ ቡድን “ኦሮሞ አይደሉም” የተባሉትን አቶ መልስ ዜናዊ ‘ኤርትራዊያን” ላሏቸውን የወቅቱ ዜጎች የሰጧችውን “ክብር እና ምርጫ” መስጥት እንዲችል ፈጣሪን መለመን ብቻ ነው የሚቻለው፡፡ ወይም የፋኖን ትግል ዳር ማድረስ? በፌደራል መንግስት በኩል ምንም ተስፋ ያለ አይመስልም፡፡ ሊኖርም አይችልም፡፡ ድንበሩም ግልጽ አይደለም፡፡ በዚህ እሳቤ  አንድ ግለሰብ ኦሮሞ ለመሆን ምን ያህል የደም ‘ጥራት’ እንደሚያስፍልግ የአሜሪካን ልምድ ቢጠቀሙ መልካም ይመስለኛል፡፡ አሜሪካ በነጭ አክራርሪ ዘረኞ መዳፍ በነበረች ጊዜ፤ 95% ነጭ መሆን ጥቁር ከመባል አያስጥልም ነበር፡፡ ባሪያነት ንግድ ስለነበረ የጥቁሩ ቁጥር መብዛት ይፈለግም ነበር፡፡ በኦሮሚያ አማራን፣ ሌሎች ጎሳዎችን፣ በተለይ “ቅይጥ እና የደም ጥራት”  ( በሽመልስ አብዲሳ ትርጉም ሰጪነት) ችግር ያለበትን በአፋጣኝ መዝግቦ እርምጃ መውሰድ ያስፈልጋል፡፡  የፌደራል መንግስት ደሞ አማራ ክልልን እና ሌሎች “ደጋግ” ክልሎችን በማሳማን የአዲስ ሰፋራ ስራ መስራት ያስፈልጋል፡፡ የዓለም መንግስታትን እርዳታም በመጠየቅ፤ ሰው የሚፈልጉ አገራት ከተገኙ መስጠትም ጥሩ አማራጭ ነው፡፡  ውጤቱ የደም ጥራቱ የተጥበቀ የኦሮሚያ ምድር ለሸመልስ እና አብይ ( በሎም ለኦኔጋዊያን) ኦሮሞዎች ይኖራል፡፡ እንዲሁም  የራሱ የኦሮሞም መዘረፍ ሰበብ ያጣል፡፡ ሰላም ይወለድ ይሆናል፡፡ ምን ትላላችሁ ጎበዝ? 

የሆነው ሆኖ፤ የአማራ ሀዝብ የቆረጠ የምስላል፡፡ ጀገና ልጆች የባት፤ ያአያቶቻቸውን መንገድ ጀምረዋል፡፡ ፋኖ ተነስቷል፤ መነሻዬ አማራ መዳረሻዬ ኢትዮጲያ ብሎ ግብ አስቀምጧል፡፤ ብሶት የወለደው ወጣት ዱር ቤቴ ካለ ሰነባብቷል፡፡ ድልም እየቀናው፤ ማህበረሰባዊ መሰረቱን እያሰፋ ነው፡፡ በተለይ የመንግስት ተበዬው ውንብድና እስከቀጠለ ድረስ ይፍጠንም ያዝግምም ፋኖ ማሸነፉ አይቀሬ ነው፤ ታሪክም የግፏንን የመጨረሻ አሸናፊነት ሲዘክር ነው የሆኖረው፡፡ 

__

በነጻ አስተያየት መድረክ የሚቀርቡ ሃሳቦች የጸሃፊውን እንጂ የግድ የቦርከናን ድረገጽ ሃሳብ ላያንጸባርቁ ይችላሉ፡፡ በዚህ ድረ ገጽ ላይ መጣጥፍ ለማውጣት ከፈለጉ ጽሁፍዎትን በሚከተለው አድራሻ በኢሜይል ይላኩልን info@borkena.com  

የቴሌግራም ቻናላችን ይቀላቀሉ ፡ t.me/borkena
ትዊተር ፡ @zborkena
ፌስቡክ ፡ Borkena
የቦርከና ቻናልን ስብስክራይብ ለማድረግ እዚህ ይጫኑ

በራየ ብዕሩ  ከደጃች ውቤ ሰፈር

የማህበረሰብ ምህንድስና ጠበብት የሆነው ፈረንሳዊው ኤሚል ዳርካይም (on suicide)  በተሰኘው የምርምር መድብሉ ላይ በጥልቅ የተመራመረው ነገር ቢኖር ግለሰብ እና  ማህበረሰብ በሚለው ርዕስ ሥር የማህበራዊ ትስስር መላላት እንዴት ግለሰብን ብሎም  ማህበረሰብን የመበጣጠስ እና የመበታተን አቅሙ ሃያል እንደሆነ በጥልቅ አሳይቷል።  ሰው በግሉ ወይንም ማህበረሰብ በጋራ ለከፍተኛ ቀውስ ይጋለጣል፤ ይሄ የዳርካይም  ንግግር በተለይ ለኛ ለኢትዮጵያዊያን ለቀባሪው ማርዳት ነው የሚሆንብን፤ የህብረተሰብ  ትስሰር ሃያል የሆነባቸው አገራት ውስጥ ግለሰብ የራሱ ተነሳሽነት ብሎም የህብረተሰብን  የጋራ በጎ ብልጽግናን ይከተላሉ፤ እራሳቸውንም ሆነ ህብረተሰብን የሚጎዳ ነገር አያደርጉም፤  ይህንንም ዳርከይም ሚዛናዊ የህይወት ምርኩዝ ይለዋል። እንደዚህ አይነት ማህበረሰብ ውስጥ ህየወቱን የሚያጠፋ በጣም ጥቂት ነው፤ ለእንደዚህ አይነቱ ከንቱ ጥፋት የሚጋለጡ ግለሰቦች የሚኖሩበት ማህበረሰብ ሁልጊዜም ቢሆን ምንም የጠበቀ የማህበረሰብ ትስስር የሌላቸው ሚዛናዊ የህይወት ምርኩዝ የተሰበረባቸው ናቸው ይላል። 

እዚህ ላይ የኢትዮጵያዊያንን የጎረቤትን ቡና ጠጡን ጥሪ ልብ ይሏል፤ ምን ያህል  የማህበረሰብ ማስተሳሰሪያ ገመድ እንደሆነ መዘንጋት የለብንም። ህብረተሰብ ቡና ጠጡን  በሚመስል በጣም ትንሽ ነገር ግን የዘለቄታ የህወት መስተጋብር ያላቸውን በጎ እና ጠንካራ  የጋራ ትስስር በማህበረሰቡ ውስጥ ይፈጥራሉ ፤ ብሎም በማህብርረሰቡ ውስጥ ያሉትን  ግለሰቦች በራዕይ ያገናኛሉ ፤ ይሄም በዕለት ተዕለት ኑሮእቸው ይገለጣል። ቡና በመጠራራት፤ በዓላትን በጋራ የማክበር መንፈስ፤ ሐዘንን በጋራ የማጽጽናት ፤ በጎን በጋራ የመመኘትን ፤  ብሎም የጋራ የሆነውን “ጎጆ” አገርን የመጠበቅ ጅግንናን ይጋራሉ ። ይሄም በቀላሉ  የማይታይ በቁም ነጋር ላይ የተመሰረተ ትልቅ ነገር እነደሆነ ማህበረሰቡ በሚሰጠው ከበሬታ፤  ግለሰቦችም በማህበረሰቡ ውስጥ የከበረ ቦታ በማግኘት ከበሬታ የሚቸረው ሥራ እንዲሰሩ  ይገፋቸዋል። ይሄንን በሌላ አንጻር ስንመለከተው ግለሰቦች ብቸኛ እና ግለኛ ከመሆን  የሚመጣ መላ ቅጡ የጠፋበት ምስቅልቅል የሆነ የስብዕና አረንቋ ውስጥ እንዳይዘፈቁ  ይረዳቸዋል። ስለ ስብዕና ልዕልናም በእጅጉ ይጨነቃሉ ፤ የዚህ ማህበራዊ ማዕቀፍ የሌላቸው  ግለሰቦች ግን ለሌሎች ቀርቶ ለራሳቸውም ግድ ስለማይኖራቸው በቀላሉ ይወታቸውን ይቀጥፋሉ ፤ ሌሎችንም ይቀጥፋሉ፣ ያስቀጥፋሉ፣ የህግ እና የስብዕና ደርዝን ይዘላሉ።   

እነኚህ ከላይ የዘረዘርናቸው የማህበረሰብ ማዕቀፍ ሰጠፉ የህግ እና የስብዕና ደርዝ በህብረተሰብም ላይም ይጠፋል። ይህም ማንም ለማንም አይጨነቅም፤ የጋራ የሚለው  ዕምነት ይሸረሸራል ፤ በህብረተስ ውስጥ እየኖሩ ብቸኛ ይሆናሉ፤ አገር ውስጥ ሆነው  ባይተዋር ይሆናሉ፤ የአብሮነት ፤ የአገርነት ፤ የአገር ልጅነት ስሜት ይበናል፤ ወንድም ፤ እህት ፤ ጎረቤት ፤ መንደር ፤ ቀዬ ትርጉም ያጣሉ፤ ወጥ ሥርዓት አይኖርም፤ ዕውቀት ትርጉም ያጣል፤  ብልጠት የዕውቀትን ቦታ ተቆናጦ ይቀመጣል፤ ጥፋት የመንጋ ሥርዓት ይሆናል፥ፍርዱም የመንጋ ይሆናል። ትናንትና የጨዋነት ምግባር መለኪያ የነበረው መስፈርት ይወድቅና በሌላ  ይተካል። ከእደዚህ አይነት ምስቅልቅል ውስጥ የኢትዮጵያው ጠቅላይ ሚኒስተር ያሉት  አይነት ምግባር ማማው ላይ ይቀመጣል፤ “እናንተ የሰራችሁትን እየጻፉ ነው እነሱ ምሁር  የሚባሉት እነሱ ጥሩ ጫማ እንኳን የላቸውም ”… እዚህ ላይ ልንገነዘብ የሚገባን ዛሬ  ህብረተሰባችን የደረሰበት የህይወት ምስቅልቅል እንዲሁ የተከሰተ አይደለም የህብረተሰብ  የአስተሳሰብ እና የአሰራር ውጤት ነው። በተለይ ይሄ ሁሉ ግብስብስ በተለያዩ የዕምነት ቋጠሮዎች እና ድባቦች ባይያዙ እና ባይሸፈኑ ኖሮ ዛሬ ኢትዮጵያ የምትባል አገርም ሆነ ኢትዮጵያዊ የሚባል ህዝብ አይኖርም ነበር። የሚባል ቦታም ሆነ ህብረተሰብ ህይወት አልባ  ቦታ በሆነ ነበር፤ የቀረው ዓለምም እንደ ዙ አይነት እይታ ባየን ነበር።  

 ከዚህ እንዴት ነው የምንወጣው? ለዛሬ ብቻ ሳይሆን ነገ ለሚኖረ ው የኛው ልጆች ትውልድ ? ነገ ምንድን ነው? ዛሬ የኢትዮጵያዊያን ሥነ ልቦና ምን ይመስላል? አገሩን በጋራ  ገምዶ ያለውን የእምነት ገመዶች ውስጥ አንዱን ስንቃኝ ፤ በአንድ የሃይማኖት መምህር ፊት የምናየውን እንደዚህ ለቁጥር ያሚያዳግት የሰይጣን መዓት ከየት የመጣ ነው ብለን  እንድጠይቅ ያደርገናል ፤ ሰይጣንን ዛሬ ነው እንዴ ኢትዮጵያ የምታውቀው? ለቁጥር  የሚያታክት የህብረተሰባችን ክፍል በአደባባይ በሰይጣን ስም ሲውዘፈዘፍ የምናየው ለምንድን ነው? የእግዚአብሔርን መኖር አማኝ ነኝ፤ ጥያቄዬ ግን እውነት ኢትዮጵያችን  ከላይ እስከ ታች የሰይጣን መናኸሪያ ሆናለች? ዛሬ ኢትዮጵያ አምስት ሺህ ዘመን  ያስቆጠረች አገር በማይመስል መልኩ ከዛም አልፎ አስቂኝ በሚመስል ትርኢት ፈውስ  ታገኛለህ እየተባለ ስብዕናን በሚያዋርድ መልኩ ፊቱ በጫማ እየተመታ የሚወድቅበት አገር  መሆኗን ማየት ከየት የመጣ ነው? ይሄ ብቻውን አንዱ የማህበራዊ ህይወት ሠንሠለት  መበጣጠስ አንዱ መገለጫው ነው። ኸረ ዕውቀት ከወዴት አለህ? ማስተዋልስ እንዴት ደረስክ ያሰኛል።  

 እንደ አገር እና ህብረተሰብ የነገ እጣችን ምንድን ነው? እራሳችንን ለመመገብ እንኳን  የበቃን አይደለንም ፤ እንደዛም ሆነን መጀመሪያ የሚያስጨንቀን አገራዊ ጉዳይ አይደለም ፤ ሥርዓት፣ ህግ እና የግብረገብ ልዕልና የሌለው ግለሰብም ይሁን ማህበረሰብ እጣ ፈንታው  የጭለማ ላይ ጉዞ ነው የሚሆነው። እንደ ኢትዮጵያ በአብዛኛው የህብረተሰብ ክፍል ወጣት በሆነበት አገር ውስጥ ሲሆን ደሞ ችግሩን ይበልጥ የከፋ ያደርገዋል። በተበጣጠሰ የማህበረሰብ ሠንሠለት ውስጥ አዱኛን ለማፈስ በሚሽቀዳደሙ ጥቂት የህይወት  ጉንዳኖች የብዙሃኑ ቤት የሆነው አገር የሚባለውን ነገር ኩይሳ ያደርገዋል። መዓት እና ምስቅልቅል የሚሆነውም ይሄው ነው። ከሰማይ እንደ መና ዱብ የሚል ነገር አይደለም  የእኛው የእጅ ሥራ ውጤት ነው። የዳበረ የነጠረ የማህበረሰብ ትስስር ይላል ዳርካይም  ግለሰቦች ባልረባ ሃሳብ እንዳይባክኑ ያደርጋቸዋል ማህበረሰብን የማገልገል ሃላፊነት እንዳለባቸው የገነዘባሉ፤ በሚያጋጥማቸው የዕለት ተዕለት ችግርም ብዙዎች አይንገላቱም ፤ ከዛ የበለጠ የአገር ራዕይ አለ ብለው ለዛ መስዋዕትነት ይከፍላሉ ፤ ቢደክመኝ የሚረዳኝ፤ ቢደክመን የሚረዳን አለን ብለው በማሰብ እራስን ብቻ አልፎም ጎሳን ብቻ አምልኮ ከመሞት  ይወጡ እና የሰውን ልጅ ወደሚለው ከፍተኛ የአስተሳሰብ ቅድስና እራሳቸውን ከፍ ያደርጋሉ፤  በዚህም እንኳን የሰው ልጅ ቀርቶ ሳርም ቅጠሉም ይጠቀማል ብለው ያምናሉ፤ የስብዕና  ከፍተኛ ማማ ላይ ይቀመጣሉ፤ መለኪያቸው የሰው ልጅ ብቻ ይሆናል። 

 የብዙሃን እናት የሆነችውን ኢትዮጵያን ከጎሳ በተለቀሙ ጥቂት የድግስ አንጋቾችን  ሰብስቦ በንዋይ ናላቸውን በማዞር አገር በዚህ አይነት መልኩ እናስቀጥላለል ብሎ ማመን  የዋህነት ሳይሆን ድንቁርና ነው። ዘመናዊ ድንቁርና ፤ ይልቁንም ዳርካይም እንደ ድህነት ያለ  እራስን ለመግዛት የሚያስችል ትምህርት የሚሰጥ ት/ቤት ከቶውንም አይገኝም ይላል፤ በአገራችን አብዛኞቹ ስልጣን ላይ የተንፈራጠጡትን ስንመለከት ከዚሁ ከድህነት አቧራ  ላይ የተነሱ መሆናቸው እንኳን ይልቁንም ለመጡበት ማህበረሰብ እንኳን በጎውን ሌት  ተቀን እንዲያስቡ እና እንዲሰሩ ባደረጋቸው ነበር፤ ከእነሱ ስልጣን ዘመን መራዘም ይልቅ የህብረተሰብ የአሁን እና የወደፊት እንግልት ብሎም ምስቅልቅል ህይወት መስተካከል  ይበልጣል የሚል ሃሳብ ባዳበሩ ነበር።  

የማህበረሰብ የጋራ ውል የሆነው ህገ መንግስት በጋራ ፍላጎት የሚቀመር የራስን ፍላጎት ከማስፈር ባሻገር የሌሎችን ለመገንዘብ የሚተጋ የእሳቤ ቀመር በመያዝ የግለስብን  ብሎም የማህበረሰብን መብት እና ፍላጎት ፍጽም በሆነ ሰብዓዊ መንገድ የሚያስተናግድ  ሰነድ ካልሆነ በስተቀር ትናንት እኛ እንዲህ ስለሆንን ዛሬ እንዲህ መጻፍ አለበት እነንቶኔ  እንዲህ ነበሩ ተብሎ በጥቂቶች ተጽፎ ለእናንተም ጭምር ነው የሚለው አይነት ሰነድ  መከራን በቆይታ የሚያሳድር እንጂ የትም አያደርስም። አሁን ባለንበት በሃያ አንደኛው  ክፍለ ዘመን የምጣኔ ሃብት ብቻ ሳይሆን የአስተሳሰብ ምጣኔ በረቀቀበት ዘመን ዘመኑን  የማይመጥን ንግግር በፖለቲካ ደቂቃን በአደባባይ ሲነገር ስንሰማ አቤቱ የፈጣሪ ያለህ  ያሰኛል። ዛሬ በአሜሪካን ጥቁሮች ላይ የሚወርደውን የዘረኝነት በትር በዓለም ጥግ ላይ  ያሉ ስለሰው ልጅ የላቀ እሳቤ ያለው የሰው ልጅ በሙሉ ሲቃወም ስናይ እኛ  ኢትዮጵያዊያኖች ግን አገራችን ውስጥ የአንድነቱ ጽድቅ እንኳን ቀርቶብን አስከፊ እና  አጸያፊ አዳፋ እና የከረፋ የሆነውን የጎጠኝነትን ሸማ እንደልብስ ለብሰን ከእንስሳ ባነሰ  አስተሳሰብ በአድባባይ ዳንኪራ እየወረድንበት እንገኛለን። በጋራ እየተራቡ በተናጥል  እንዴት መፍትሄ ይፈለጋል? በሃያ አንደኛው ክፈለ ዘመን እንዴት አንዱ በአንዱ ላይ ብልጥ  ሊሆን ይችላል ፤ እረሃብተኝነት የቆየ የጋራ ችግራችን ነው እሱን መጀመሪያ ማድረግ ግድ  ይላል የሰው ልጅ እና ረሃቡ ፥ ኢትዮጵያ እና ረሃቧ ፤ ሰው መሆናችን እና ረሃባችን  ካላስተሳሰረን አስር ሚሊዮን ጊዜ ወረቀት ላይ የሚጻፍ ጽሁፍ ሊያስተሳስረን አይችልም ይሄ  ሞኝነት ነው። ሳይበሉ በረሃብ አለንጋ እየተገረፉ የእንቶኔ ዘር ነኝ የእከሌ ጎሳ ነኝ ማለት አይበጅም። ኢትዮጵያ ወዴት ነው የምትሄደው? ማነውስ የሚመራት ፥ የወደፊት እጣዋስ ምንድን ነው? ማነውስ ወደላቀው ሃሳብ የሚወስዳት? በእርግጠኝነት መናገር እችላለሁ  በአንድ ሰው እና በአንድ ጎጥ ላይ የተመሰረተ ፍላጎት ከቶውንም አገርን ወደ ፊት ሊያራምድ እና ህዝብን ላጋራ ተጠቃሚነት ሊያበቃ አይችልም። የጋራ የሆኑትን የተመረጡ በጎ የቅድስና ሃሳቦችን የሚያሰባስብ ባለ ራዕዩ ማን ይሆን…  

__

በነጻ አስተያየት መድረክ የሚቀርቡ ሃሳቦች የጸሃፊውን እንጂ የግድ የቦርከናን ድረገጽ ሃሳብ ላያንጸባርቁ ይችላሉ፡፡ በዚህ ድረ ገጽ ላይ መጣጥፍ ለማውጣት ከፈለጉ ጽሁፍዎትን በሚከተለው አድራሻ በኢሜይል ይላኩልን info@borkena.com  የቴሌግራም ቻናላችን ይቀላቀሉ ፡ t.me/borkena
ትዊተር ፡ @zborkena
ፌስቡክ ፡ Borkena
የቦርከና ቻናልን ስብስክራይብ ለማድረግ እዚህ ይጫኑ

ኤፍሬም ማዴቦ (emadebo@gmail.com)

አገራችን ኢትዮጵያ ባለፉት ሃምሳ አመታት ከረሃብ፣ ከጦርነት፣ ከመፈናቀልና ከፖለቲካዊ፣ ኤኮኖሚያዊ እና ማህበራዊ ችግሮች ተገላግላ እፎይ ብላ የኖረችባቸው አጋጣሚዎች በጣት የሚቆጠሩ ናቸው። ሆኖም ኢትዮጵያ እንዳለፉት አምስት አመታት መሉ በመሉ የቀውስ አዙሪት ውስጥ የገባችበትና ህልውናዋ እራሱ አደጋ ውስጥ የገባበት ግዜ የለም። የህወሓት አገዛዝ በህዝባዊ ትግል ከሥልጣን ተባርሮ ጠሚ አቢይ አህመድ ኢትዮጵያን መምራት ከጀመሩ በኋላ ኢትዮጵያን እንደ ደም መጣጭ ተባይ ተጣብተዋት አልላቀቅ ያሏት ብዙ ችግሮች አሉ። ከእነዚህ ችግሮች ውስጥ የመንግስት ደካማነትና ከህግ በላይ መሆን፣የኤኮኖሚና ማህበራዊ ችግሮች፣የሰላምና መረጋጋት አለመኖር፣ህገወጥነት፣ ብሔር ተኮር ግዲያ፣የብሔር ግጭትና የርስ በርስ ጦርነት ዋና ዋናዎቹ ናቸው። 

ዕለተ ማክሰኞ ጥቅምት 24 2013 ዓ.ም ቀን ከሱ በፊት ከነበሩትና ከሱ በኋላ ከመጡት ዕለተ ማክሰኞዎች የሚለየው ምንም ነገር የለም። የትግራይን ህዝብ ለአመታት ሲጠብቅ፣ እርሻውን ሲያርስለት፣ መንገድ ሲሰራለትና በተቸገረ ግዜ ሁሉ ሲደርስለት የነበረው የሰሜን ዕዝ ሰራዊት ማክሰኞ ጥቅምት ሃያ አራትን ያሳለፈው ለአመታት ሲያደርግ እንደነበረው የትግራይን ህዝብ ሲረዳ፣ ሲንከባከብና የክልሉን ሰላምና ጸጥታ ሲያስጠብቅ ነው። ማክሰኞ ጥቅምት 24 ሌሊት ግን በኢትዮጵያ ታሪክ ውስጥ ሁሌም ስትታወስ የምትኖር የደምና የክህደት ሌሊት ናት። ጥቅምት 24 ማክሰኞ ወደ ረቡዕ መሸጋገሪያ ሌሊት ላይ ነበር ሰሜን ዕዝ  “የኔ ናቸው” በሚላቸው በራሱ ልጆች ክህደት የተፈጸመበትና በተኛበት እንደ ፋሲካ በግ የታረደው። የትግራይን፣የአፋርንና የአማራን ክልሎች ለሚቀጥሉት ሁለት አመታት ጦርነት፣መፈናቀል፣ ረሃብ፣ ስደት፣ ሞትና መከራ ውስጥ ይዞ የገባው ይህ ማክሰኞ ጥቅምት 24 ሌሊት የህወሓት ኃይሎች የፈጸሙት ክህደትና ጭካኔ ነው። 

የኢትዮጵያ የጸጥታ ኃይሎች ጥምረት ከህወሓት ጋር ያደረገውና 2 አመት የፈጀው እልህ አስጨራሽ ጦርነት ዕልባት ያገኘው ዛሬ “የፕሪቶሪያው ስምምነት” እየተባለ በሚጠራው ስምምነት ነው። የዛሬ አመት ጥቅምት ወር ላይ የኢትዮጵያ መንግስትና የህወሓት አማጽያን ፕሪቶሪያ ላይ የደረሱት የሰላም ስምምነት 15 አንቀጾች አሉት።-ከ15ቱ አንቀጾች በተለይ በዚህ ጽሁፍ ጸሃፊ እምነት ከዋና ዋናዎቹ አምስት አንቀጾች ውስጥ የኢትዮጵያ መንግስት ተሽቀዳድሞ ተግባራዊ  ያደረገው “የኢትዮጵያ መንግስት ህወሓት የሽብርተኝነት ፍረጃው እንዲነሳለት ያደርጋል” የሚለውን አንቀፅ ብቻ ነው። የህወሓት ኃይሎች ትጥቅ ይፈታሉ፣ በተለይ ከባድ መሳሪያቸውን የማስፈታቱ ስራ ቅድሚያ ይሰጠዋል የሚለው አንቀፅ ሙሉ በሙሉ ተጥሷል፣ የህወሓት ሰራዊት ትጥቁን ፈትቶ ሰላማዊ ህይወት የሚኖርበት መንገድ ይፈለግለታል የሚለው አንቀፅ ሙሉ በሙሉ ተጥሷል፣ ኢትዮጵያ ውስጥ አንድ መካከያ ሰራዊት ብቻ ነው የሚኖረው የሚለው አንቀፅ ተጥሷል። የኢትዮጵያ መንግስትና ህወሓት ተወያይተው ትግራይ ውስጥ ሁሉን አቀፍ የሽግግር መንግስት ያቋቁማሉ የሚለው አንቀፅም ተጥሷል። በፕሪቶሪያው ስምምነት መሰረት ትግራይ ውስጥ የሽግግር መንግስት ተቋቁሟል የሚል መከራከሪያ ሊነሳ ይችላል፣ ነገር ግን ትግራይ ውስጥ የተቋቋመው የሽግግር መንግስት በ”ሃላላ ኬላ” ስምምነት መሰረት ነው እንጂ በፕሪቶሪያው ስምምነት መሰረት አይደለም። ባጠቃላይ ጥቅምት 24 2013 ዓ.ም ሌሊት ላይ የህወሓት ኃይሎች በኢትዮጵያ መከላከያ ሰራዊት ላይ የፈጸሙትን አይነት ክህደት የኢትዮጵያ መንግስት ሃላላ ኬላ ውስጥ ከህወሓት መሪዎች ጋር ተሰብስቦ በፕሪቶሪያው ስምምነት ላይ ደገመው። ዛሬ አማራ ክልል ውስጥ ለሚታየው ፍጹም አላስፈላጊ የሆነ የእርስ በርስ ጦርነት አንዱ ምክንያት የሃላላ ኬላ ክህደት ነው!

ባለፉት አምስት አመታት ኢትዮጵያ ውስጥ በነጋ በጠባ እንቆቅልሽ እየተባለ “ምን አውቅልሽ” የሚል አካል ያልተገኘለት ኩነት ቢኖር ኦሮሚያ ውስጥ በተለይ ወለጋ ውስጥ ኦነግ-ሸኔ የሚባለው ሽብርተኛ ቡድን የአማራ ተወላጆችን በነጋ በጠባ ያለምንም መከልከል የመግደሉ ጉዳይ ነው። ይህ በእንዲህ እንዳለ በ2013 ዓ.ም ሐምሌ ወር የህወሓት ኃይሎች “ሂሳብ እናወራርዳለን” ብለው እየዛቱ መጥተው ከፍተኛ ጉዳት ያደረሱትም አማራ ክልል ውስጥ ነው። የዚህ ጽሁፍ ጸሃፊ ይህንን የሚለው ከማህበራዊ ሚድያ ባገኘው መረጃ አይደለም። ወራሪው የህወሓት ጦር ከደሴና ኮምቦልቻ ከተባረረ በኋላ በመጀመሪያዎቹ ሶስት ቀናት ውስጥ ደብረሲናን፣ሸዋ ሮቢትን፣ደሴን፣ጢጣን፣ኮምቦልቻን፣ ባቲን፣ሚሌን፣የካሳጊታ አካባቢዎችን፣ጭፍራን እና ሰመራን እየተዘዋወረ ከጎበኘና የህወሓት ኃይሎች ጥቃት ሰለባ የሆኑ ዜጎችን ካናገረ በኋላ ባገኘው የመጀመሪያ መረጃ መሰረት ነው። የሚገርመው የህወሓት መሪዎች ጦርነቱ ከቆመ ከአስር ወር በኋላ ዛሬም ወልቃይትና ራያ የኛ ነውና እናስመልሳለን በሚል ከፍተኛ የጦር ዝግጅት የሚያደርጉት ከአማራ ጋር ለመዋጋት ነው። 

የኦሮሞ ኃይሎች በሽመልስ አብዲሳ አጋፋሪነት ሸገር ከተማን ለመመስረት ባደረጉት የቤት ማፍረስ ዘመቻ በከፍተኛ ደረጃ የተጎዳው አማራው ነው። አማራ በተለያዩ የኦሮሚያ አካባቢዎች በተለይ ወለጋ ውስጥ ባለፉት አምስት አመታት በግፍ ተገድሏል። በተለይ ባለፈው አመት ጥቅምት ወር አካባቢ ከ200 በላይ የአማራ ተወላጆች ወለጋ ውስጥ በግፍ ተጨፍጭፈው ዜናው የአለም አቀፍ የዜና ተቋሞችን ትኩረት በሳበበት ቀን የኢትዮጵያ ቴሌቪዥን ትኩረት ሰጥቶ ለህዝብ ያሳየው ጠሚ አቢይ አህመድ ችግኝ ሲተክሉ ነው። ይህንን ጉዳይ በተመለከተ የተከበሩ ዶር ደሳለኝ ጫኔ ሟቾችን በብሔራዊ ሀዘን እናስባቸው ብለው ለህዝብ ተወካዮች ምክር ቤት ሃሳብ ሲያቀርቡ የምክር ቤቱ አፈ ጉባኤ የ200 ሰላማዊ ዜጎችን በግፍ መጨፍጨፍ ከመጤፍ አልቆጠሩቱም፣እንዲያውም በዕለቱ ለዶር ደሳለኝ ጫኔ የሰጡት መልስና መልሱን ሲሰጡ የነበራቸው የሰውነት ቋንቋ ሰውየው የርህራሄ ጠብታ የሌለባቸውና ምን ያክል የህግ አስፈጻሚው አካል ተላላኪ እንደሆኑ ነው ያሳበቀባቸው!

የሰሜን ኢትዮጵያ ጦርነት ከቆመ በኋላ ከትግራይ ልህቃን አፍ በየቀኑ የሚወጣው ቃል ወልቃይት ጠገዴን አናስመልሳለን የሚል ቃል ነው። ጌታቸው ረዳ ሥልጣን ላይ ከወጣበት ቀን ጀምሮ የትግራይን ክልል ችግር ለመፍታት ከሄደበት መንገድ ይልቅ አገር ቤትና ውጭ አገር ላለው የትግራይ ማህበረሰብ ትግራይ ምን ያክል የታጠቀ ሰራዊት እንዳላትና ወልቃይት ጠገዴን ለማስመለስ በዝግጅት ላይ እንዳሉ ለመናገር የሄደበት መንገድ እጅግ በጣም ይበልጣል። እስካፍንጫቸው የታጠቁ የህወሓት ኃይሎች ወልቃይት ጠገዴን ለማስመለስ አሁንም ከፍተኛ ስልጠና እና የጦር ልምምድ እያካሄዱ እንደሆነ የሚያሳዩ ብዙ መረጃዎች አሉ። በመጨረሻም ከሰሞኑ የመከላከያ ሚኒስትሩ ዶር አብርሃም በላይ የወልቃይት ጠገዴ ተፈናቃዮችና ወልቃይት ጠገዴ ወደ ቀድሞ ቦታቸው ይመለሳሉ በማለት በ1928 ዓ.ም. የሮማው ጳጳስ ቤኒቶ ሙሶሊኒ ኢትዮጵያን እንዲወር የሰጡትን አይነት ቡራኬ የመከላከያ ሚኒስትሩም ወልቃይት ጠገዴን ወደ ትግራይ ለማስመለስ ምንም አይነት ስራ መሰራት አለበት የሚል አይነት ቡራኬ በማህበራዊ ትስስር ገጻቸው ላይ ሰጥተዋል። 

የኢትዮጵያ መንግስት ካለፈው መጋቢት ወር መጨረሻ የክልል ልዩ ኃይል የሚባል ስብስብ አያስፈልግም የሚል ህግና መመሪያ አውጥቶ ህጉን ተግራባዊ ማድረግ ጀምሯል። የክልል ልዩ ኃይል መኖር የለበትም የሚለውን ሃሳብ የዚህ ጽሁፍ ጸሃፊ ከማንም ሰው በላይ ይደግፋል፣ ይህንን ሃሳብ ባለፉት 20 አመታት በከፍተኛ ደረጃ አራምዷል። ነገር ግን የክልል ልዩ ኃይሎች መፍረስ አለባቸው ብሎ ህግና መመሪያ ማውጣትና ህግና መመሪያውን ተግራባራዊ ማድረግ በጣም የተለያዩ ስራዎች ናቸው። የኢትዮጵያ መንግስት ያልተረዳው ይህንን ቁልፍ ሃሳብ ነው። ግን በእርግጥ የኢትዮጵያ መንግስት ይህንን ሃሳብ አልተረዳውም ወይስ ሌላ ድብቅ አላማ አለው? 

ከቅርብና ከሩቅ ከፍተኛ ርብርብ ባይደረግና ከፍተኛ መስዋዕትነት ተከፍሎ አከርካሪውን ባይመታ ኖሮ እጅግ በጣም ከፍተኛ ቁጥር ያለውና የፌዴራሉን መንግስት ጭምር ማንገዳገድ የቻለ የታጠቀ ኃይል ያለው የትግራይ ክልል ነው፣ በሌላ በኩል ደግሞ ለፌዴራሉ መንግስት መሳሪያ መስጠት የቻለና ከፍተኛ ቁጥር ያለው የታጠቀ ልዩ ኃይል ያለው ኦሮሚያ ክልል ነው። የፕሪቶሪያውን ስምምነት የሃላላ ኬላ ውኃ በላው እንጂ የትግራይ ልዩ ኃይሎች በአለም አቀፍ ደረጃም ድርድር ተደርጎ መሳሪያቸውን እንዲፈቱ ስምምነት ላይ ተደርሷል። ታዲያ ቁጥሩ ከፍተኛ የሆነና እስካፍንጫው የታጠቀ ልዩ ኃይል ያላቸው እነዚህ ሁለት ክልሎች እያሉ የክልል ልዩ ኃይሎች ትጥቅ ይፍቱ የሚል ህግና መመሪያ ሲወጣ መመሪያው የተጻፈበት ቀለም ሳይደርቅ መጀመሪያ አማራ ክልል ውስጥ ተግባራዊ እንዲሆን የተፈለገው ለምንድነው? የአማራ ክልል ልዩ ኃይሎች ትጥቅ መፍታት የለባቸውም እያልኩ አይደለም። የዚህ ጽሁፍ ጸሃፊ ትልቁ ጥያቄ በዚህ ጽሁፍ ውስጥ የተጠቀሱት የኢትዮጵያ መንግስት በማድረግም ባለማድረግም የፈጠራቸው ውስብስብ ችግሮች እያሉ፣አማራ በየቦታው ያለምንም ከልካይና ጠባቂ እየተገደልኩ ነውና እራሴን መከላከል አለብኝ የሚል እምነት ባደረበት ግዜና፣ የአማራ ህዝብ ከዚህ በፊት ወደ ክልሌ መጥቶ ከፍተኛ በደል የፈጸመብኝ ኃይል አሁንም በህልውናዬ ላይ እየመጣ ነው ብሎ ከፍተኛ ስጋት ውስጥ በገባባት ወቅት፣ የኢትዮጵያ መንግስት የአማራን ልዩ ኃይልና ፋኖ ትጥቅ ለማስፈታት እሽቅድምድም ውስጥ የገባው ለምንድነው የሚል ነው። የፕሪቶሪያውን ስምምነት ጠጋ ብለን በአንክሮ ካየነው፣ አገር ለማፍረስ ቆርጠው የተነሱትን የህወሓት ኃይሎች ትጥቅ የማስፈታቱ ሂደት የትግራይን ክልል የጸጥታ ሁኔታ ከግምት ውስጥ ማስገባት አለበት ይላልኮ፣ ታድያ ለምንድነው የአማራ ልዩ ኃይልና ፋኖን ትጥቅ የማስፈታቱ ዘመቻ የአማራ ክልል ያለበትን የህልውና ስጋት ከግምት ውስጥ ያላስገባው?

ደግሜ ደጋግሜ መናገር እፈልጋለሁ፣ የጠሚ አቢይ አህመድ መንግስት ከአማራ ኃይሎች ጋር የጀመረው አርቆ አስተዋይነት የጎደለው ጦርነት የኢትዮጵያን እንደ አገር ቀጠይነት አደጋ ላይ የሚጥል አደገኛ ጦርነት ነው። ስለዚህ የኢትዮጵያ መንግስት በጦር መሳሪያ፣በዋና ዋና የሜዲያ አውታሮቹና በማህበራዊ ሜዲያ በአማራ ክልል ውስጥ የከፈተውን ዘመቻ በአስቸኳይ አቁሞ ለከሃዲዎቹና አገር ለመበትን ቆርጠው ለተነሱት ህወሓትና ኦነግ – ሸኔ በአለም አቀፍ ደረጃ ያደረገውን የድርድር ግብዣ፣ ከፌዴራል ኃይሎች ጋር ተሰልፈው አገር ላዳኑ የአማራ ኃይሎችም መስጠት አለበት። የኢትዮጵያ መንግስት ይህንን የማያደርግበት ምንም ምክንያት ሊኖር አይችልም። ስለዚህ የአገር መከላከያ ሰራዊትን በአገራዊ ኃይል ላይ አዝምቼ ኢትዮጵያን እገነባለሁ እያለ የሚነግረን የኢትዮጵያ መንግስት፣ኢትዮጵያዊያን እርስ በርስ ተዋግተን ኢትዮጵያን ማፍረስ እንጂ መገንባት እንደማንችል ተረድቶ ይህንን የጀመረውን ጭፍን የጨለማ ጉዞ በአስቸኳይ ማቆም አለበት። 

በቅርቡ አንድ የኦሮሚያ ክልል ባለሥልጣን በአሸንዳ በዓል አከባበር ላይ ተገኝቶ ባሰማው ንግግር “የትግራይና የኦሮሞ ህዝብ በጋራ ሆኖ የሚታገልበት ደረጃ ላይ ደርሰናል” የሚል አጅግ በጣም አሳፋሪ ንግግር ተናግሯል። ይህ ሰው የኦሮሞና የትግራይ ልህቃን ከሁለቱ ብሔሮች ውጭ ላለው ከ70 ሚሊዮን በላይ ለሆነው ኢትዮጵያዊ ምን ያክል ንቀት እንዳላቸው በግልጽ በአደባባይ መስክሯል። በእርግጥም እነዚህ ኢትዮጵያ ውስጥ ለብሔር ፖለቲካ ህጋዊ ቅርጽና ይዘት የሰጠውን  ወልጋዳ ህገመንግስት አብረው የጻፉ የትግራይና የኦሮሞ ልህቃን “ብሔር” የኢትዮጵያ ፖለቲካ መሰረት ሆኖ እንዲቀጥል የማያደርጉት ምንም ነገር የለም። 

ብዙዎቻችን የዚህን  ሳያስበው እውነቱን የነገረንን ሰው ንግግር ንቀን እናልፍ ይሆናል፣ ነገር ግን የታሪክ ባለጸጋዋ መንደር ሃላላ ኬላ ብዙ ትምህርት አስተምራናለችና የኢትዮጵያ እንደ አገር ቀጣይነት የሚጠቅመንና ከኢትዮጵያና ከኢትዮጵዊነት ውጭ ሌላ ምንም መጠጊያ የሌለን ኢትዮጵያዊያን ይህንን በእኛነታችን ላይ ለመዝመት ቆርጦ የተነሳ አገር አፍራሽ ህብረት ማስቆም አለብን። በረጅም ግዜ ፀረ-ኢትዮጵያ አቋማቸው የሚታወቁት የትግራይና የኦሮሞ ልህቃን አማራውን ቢቻል ቁጥሩን በግማሽ ለመቀነስ አለዚያም አጎንብሶ እነሱን እየተለማመጠ እንዲኖር ለማድረግ መተባበራቸውና ጥምረት መፍጠራቸው ሊገርመን አይገባም። ወደኋላ ዞር ብለን የቅርብ ግዜውንና የሩቁን ታሪካችንን ብንመለከት፣ ኢትዮጵያን ለመውረር የመጡ ተስፋፊዎችና ቅኝ ገዢዎችም አልሳካ አላቸው እንጂ፣ ኢትዮጵያን ለማንበርከክ መጀመሪያ አማራውን መከፋፈል፣ ማዳከምና አቅመ ቢስ ማድረግ አስፈላጊ መሆኑን አምነው ምሁራኖቻቸው ስትራቴጂና ዕቅድ ነድፈዋል፣የጦር አበጋዞቻቸውም ዕቅዱን ተግባራዊ ለማድረግ የሚችሉትን ሁሉ አድርገዋል። 

ባለፉት 30 አመታት አገራዊ ማንነት (ኢትዮጵያዊነት) ደብዝዞ የብሔር ማንነት ጎልቶ እንዲወጣ ከፍተኛ የፖለቲካ ስራ በመሰራቱ ዛሬ ኢትዮጵያዊነት ተዳክሟል፣ ኢትዮጵያ ሲባል የሚያንገፈግፋቸው ኃይሎች የፖለቲካውን መድረክ ተቆጣጥረዋል፣ከሁሉም በላይ ደሞ አማራውን ካጠፋን ወይም ካዳከምን “ኢትዮጵያ” ብሎ የሚነሳ ሌላ ኃይል አይኖርም ብለው ያሰቡ የኦሮሞና የትግራይ ጽንፈኛ ኃይሎች የአላማ አንድነት መፍጠራቸው ብቻ ሳይሆን አማራ ክልል ውስጥ ጦርነት ከፍተዋል። የትግራይና የኦሮሞ ልህቃን ትብብር አላማው ከተቻለ የተዳከመች፣ የእነሱን ጥቅም የምታስጠብቅና በነሱ የበላይነት የምትመራ ኢትዮጵያ መፍጠር ነው፣ ይህ ካልተቻለ ደሞ የየራሳቸውን አገር መፍጠር ነው። ይህ ያልተቀደሰ የኦሮሞና የትግራይ ልህቃን ትብብር የሚያስፈራው አማራውን ብቻ ሳይሆን ኢትዮጵያ ከምትባል አገር ውጭ ህልውናቸው አደጋ ውስጥ የሚገባውን የአፋርን፣ የሱማሌን፣የጋምቤላንና የደቡብ ኢትዮጵያን ህዝብ ጭምር ነው። 

ባለፉት 5 አመታት ጎራ ለይተን ተወነጃጅለናል፣ተሰዳድበናል፣አንዳችን ሌላውን ተለጣፊ፣ ከሃዲ፣ባንዳ ተባብለናል። አንዳንዶቻችን በፍጹም ለአገር የማናስብ ሌሎቻችን ደሞ የኢትዮጵያ ብቸኛ ጠበቃ ሆነን እራሳችንን አይተናል። እነዚህ አንዳንዶቻችን ደጋፊዎች ሌሎቻችን ተቃዋሚዎች መስለን የታየንባቸውና ያደረግናቸውና ያላደረግናቸው ነገሮች ማናችንንም የተሻለ ቦታ ላይ አላስቀመጡንም፣ይልቁንም እኛ ስንኗቀርና ስንባላ አይናችን እያየ አገራችን የመበታተን አደጋ ውስጥ ገብታለች። የጠሚ አቢይን መንግስት ደግፈንም ተቃውመንም ታግለናል፣ግን ማናችንም አገራችንን ዛሬ ከገባችበት እጅግ በጣም አደገኛ ሁኔታ ማዳን አልቻልንም!  ይህ ፍጹም አሌ ልንለው የማንችለው ሃቅ የሚነግረን አንድ ትልቅ ጉዳይ አለ፣ እሱም እኛ ኢትዮጵያዊያን እስካሁን በመጣንበት መንገድ መቀጠል እንደሌለብንና አካሄዳችንን፣የትግል ስልታችንን፣ ስትራቴጂያችንን እና በተለይ የኢትዮጵያን ችግሮች የምንመለከትበትን መንገድና ለችግሮቹ መፍትሄ ለማምጣት የምንሄድበትን መንገድ ፈትሸን መቀየር እንዳለብን ነው። 

ኢትዮጵያ እንደ አገር ብትቀጥልም ባትቀጥልም ይብዛም ይነስ አማራ በቆዳ ስፋቱ፣በህዝብ ቁጥሩና በተፈጥሮ  ኃብቱ ትልቅ ህዝብ ነውና ካለ ኢትዮጵያ መኖር ይችላል። ኢትዮጵያ የምትባል አገር ግን ካለ አማራ መኖር እንደማትችል ኢትዮጵያ ብቸኛ ውሎ መግቢያችን እና ማደሪያ ቤታችን የሆነች ኢትዮጵያዊያን ሁሉ ኢትዮጵያና አማራ ተለያይተው የሚኖሩበት ሁኔታ እንዳይፈጠር ዛሬ ነገ ሳንል አሁኑኑ ማድረግ ያለብንን ሁሉ ማድረግ መጀመር አለብን። ኢትዮጵያንና አማራን ከፀረ-ኢትዮጵያና ፀረ-አማራ ኃይሎች ማዳን የምንችለው ነገ ሳይሆን ዛሬ ነው። ትናንት እና ከትናንት ወዲያ የታገልናቸው ኃይሎች ባህሪይ፣የፖለቲካ ፍላጎትና አላማ  ዛሬ ከምንታገላቸው ኃይሎች ባህሪይ፣የፖለቲካ ፍላጎትና አላማ ይለያልና፣ እኛም ትናንት እና ከትናንት ወዲያ የታገልንበት መንገድና የተከተልነው የትግል ስትራቴጂ ዛሬ መከተል ካለብን የትግል ስትራቲጂና ስልት የተለየ መሆን አለበት። ኢትዮጵያዊያን እባካችሁ የትናንቱን ከስህተታችን ለመማር ብቻ እንጂ ለመሰዳደብ፣ እርስ በርስ ለመካሰስና ለመወነጃጀል አናድርገው። የምናቅደው ዕቅድ፣ የምንሰራው ስራ፣ዘመቻችን፣ውሏችንን፣ አዳራችን እና ፀሎታችን ሁሉ ኢትዮጵያን ከፀረ-ኢትዮጵያ ኃይሎች ለማዳን ይሁን! ለክሱና ለመወቃቀሱ ኢትዮጵያችን ከዳነች በኋላ ብዙ ግዜ ይኖረናልና ለሱ አንቸኩል!!! 

__

በነጻ አስተያየት መድረክ የሚቀርቡ ሃሳቦች የጸሃፊውን እንጂ የግድ የቦርከናን ድረገጽ ሃሳብ ላያንጸባርቁ ይችላሉ፡፡ በዚህ ድረ ገጽ ላይ መጣጥፍ ለማውጣት ከፈለጉ ጽሁፍዎትን በሚከተለው አድራሻ በኢሜይል ይላኩልን info@borkena.com  የቴሌግራም ቻናላችን ይቀላቀሉ ፡ t.me/borkena
ትዊተር ፡ @zborkena
ፌስቡክ ፡ Borkena
የቦርከና ቻናልን ስብስክራይብ ለማድረግ እዚህ ይጫኑ